Χρήστου Χρηστοβασίλη
( απόσπασμα)
Ο Χρήστος Χρηστοβασίλης (20 Ιουλίου 1862, Μικρό Σουλόπουλο Ιωαννίνων – 21 Φεβρουαρίου 1937, Ιωάννινα) ήταν Έλληνας συγγραφέας και δημοσιογράφος, εκπρόσωπος της ηρωικής και βουκολικής λογοτεχνίας και σημαντική μορφή της λογοτεχνίας της Ηπείρου κατά τα τέλη του 19ου και αρχές του 20ού αιώνα.
– Δεν θα έρθεις και εσύ στο σχολείο; Τον ρώτησα με ανυπόμονη περιέργεια, γιατί, μια που σκλαβωνόμουν εγώ με το σχολείο, επιθυμούσα να σκλαβωθούν κι όλα τα άλλα παιδιά του χωριού μου, για να μην πηγαίνω εγώ μονάχα στο σχολείο και οι άλλοι να πηγαίνουν, όπου θέλουν.
– Εγώ να πάω στο σχολείο! Μου απάντησε αποφασιστικά ο Τσιάβος. Κάλλια το ‘χω να μπω στο
ξυλοκρέβατο παρά στο σχολείο.
Η σύγκριση αυτή ήταν τρομερή, γιατί ξυλοκρέβατο λέμε στο χωριό μας το φέρετρο.
– Γιατί, του είπα, δεν πας;
– Ξέρεις, μου απάντησε, τι θα πει δάσκαλος; Μακελλάρης, σφαγάς! Μα τι είδαν τα ματάκια μου, αδέρφια μου, προχτές στην Κρετσούνιστα! Θρήνος κι οδερμός, τα καημένα τα παιδιά! Δύο τρία πήγαιναν καταματωμένα στα σπίτια τους από το δαρμό, δύο άλλα ήταν μουντζουρωμένα σαν αραπάκια και φτυμένα κι ένα άλλο πήγαινε στο σπίτι του έχοντας ένα σουβλί μέσα στο στόμα του από το ένα μάγουλο στ’ άλλο.
– Ποιος τα ’κανε έτσι αυτά τα παιδιά; τον ρώτησα.
– Ο δάσκαλος τους! Ποιος άλλος; μου απολογήθηκε.
– Γιατί τα ‘κανε έτσι; τον ξαναρώτησα, αν κι ήξερα τι θα μ’ απαντούσε.
– Γιατί; Ή γιατί δεν ήξεραν το μάθημά τους, ή γιατί γελούσαν ή γιατί έριξαν κανένα λιθάρι!… για να είσαι μαθητής του σχολείου, πρέπει να μην κάνεις τίποτε άλλο, παρά να διαβάζεις μοναχά κι ύστερα να τρως, να πίνεις και να κοιμάσαι και να περπατάς τόσο μονάχα, όσο να πας στο σχολείο και να γυρίζεις στο σπίτι σου! Μια γιορτή ήμουν στην Τσερκοβίστα, κι είχαμε πάει πίσω από το χωριό καμιά τριανταριά παιδιά και παίζαμε, όταν, μωρ΄ αδερφούλια μου, ακούμε: «Ο δάσκαλος!!! Κι όλα τα παιδιά έγιναν καπνός!».
– Κι αν δεν έφευγαν τα παιδιά, τι θα τους έκανε ο δάσκαλος; ρώτησε ένα άλλο παιδί.
Τι θα τους έκανε; απάντησε ο Τσιάβο, θα έβλεπε ποια παιδιά ήταν, θα σημείωνε τα ονόματά τους και την άλλη μέρα ξύλο και φέλεκα* και κόκκαλα! Σας το ξαναλέω: Εγώ δεν πατάω στο σκολείο, που ο κόσμος να χαλάσει! Θέλω τη λευτεριά μου. Ας μη μάθω γράμματα! Τι λες εκεί! Κάτι θα μου λείψει, αν δεν μάθω!
*φέλεκα : εργαλείο βασανιστηρίου